Một bộ phận lớn nhân dân yêu nước gắn liền, quyện chặt với yêu Đảng và yêu chế độ. Tình yêu nước, yêu Đảng, yêu chế độ của họ thống nhất giữa nhận thức và hành động. Trong bộ phận này, có một bộ phận thống nhất cao với đường lối nghị quyết của Đảng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng.

Bộ phận khác vẫn tin tưởng vào tính mục đích của đường lối, Nghị quyết của Đảng, nhưng hoài nghi về tính khả thi thực hiện nghị quyết. Vì họ cho rằng, Đảng ta có một số nghị quyết thực hiện không mấy thành công. Họ cho rằng, sự yếu kém trong quản lý nhà nước, quản trị quốc gia, sự suy thoái trong bộ máy sẽ không giải quyết được tận gốc nếu không thay đổi phương thức lãnh đạo của đảng. Khi nào xã hội thực sự dân chủ, người có đức tài được trọng dụng, quyền lực được kiểm soát thì các nguy cơ, quốc nạn, vấn nạn mới được đẩy lùi và mới có niềm tin xoá bỏ.

Một bộ phận lớn nhân dân, về mặt tư tưởng, tình cảm họ vẫn yêu nước, yêu Đảng, yêu chế độ, nhưng tư tưởng, tâm lý và hành động không thống nhất. Họ nói một đường làm một nẻo. Việc làm của họ thường chống lại hoặc làm biến thái các nghị quyết, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước. Họ thừa nhận và coi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm là chuyện bình thường. Họ không ghét quan tham. Họ cổ xuý cho việc “chạy” để có vị trí, có quyền lực trong xã hội. Con cháu của họ trưởng thành họ đều dùng tiền để lo lót bảo đảm cuộc sống ổn định, vương giả, có vị trí trong xã hội.

Trong cuộc sống, họ chỉ lo tâp trung kiếm được nhiều tiền để lo cho gia đình và cá nhân. Người có chức vụ, có quyền lực thì sử dụng quyền lực để tham nhũng. Người không có chức vụ, không có quyền lực thì chấp nhận dùng tiền để chi phối quyền lực như là một lẽ đương nhiên. Họ thiếu quan tâm, thiếu chính kiến thời cuộc. Việc làm của họ đồng nghĩa với việc phá hoại, chống lại Đảng, chế độ, lòng yêu nước của họ đã bị tha hoá.

Một bộ phận không nhiều, tình yêu nước không thay đổi, nhưng họ ngán ngẩm và chán nản đối với xã hội mà họ đang sống. Họ vừa không chấp nhận các âm mưu chống Đảng, chống nhà nước, không hài lòng với chế độ. Họ mất phương hướng, họ thường xuyên ca ngợi cuộc sống các nước tư bản. Vì họ thấy xã hội ta có nhiều cán bộ, đảng viên nói mà không làm, hoặc nói một đường làm một nẻo. Họ nghĩ rằng, chế độ này tạo đất sống cho sự giả dối. Trong số này có nhiều người có điều kiện đã định cư hoặc chuẩn bị định cư ở nước ngoài.

 Có một bộ phận nhỏ người Việt Nam thiếu lòng yêu nước, thâm thù với chế độ đã có những hành động tiếp tay cho các thế lực thù địch chống phá làm rối loạn xã hội. Bộ phận này tìm cách lôi kéo những người dân yếu thế bị oan trái, lôi kéo những người thuộc biểu hiện thứ ba như nêu ở trên. Biểu hiện này sẽ góp phần tạo ra hiểm hoạ của giặc ngoại xâm.

Có thể nói, trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam có lúc thịnh lúc suy, vận nước lúc lên lúc xuống. Bên cạnh sự ổn định về dòng máu lạc hồng, khí phách kiên cường bất khuất, bản lĩnh anh hùng của một dân tộc được thử thách, hun đúc qua hàng nghìn năm chinh chiến để giữ gìn non sông bờ cõi, thì ở bất kỳ kỷ nguyên nào, thế kỷ nào cũng có những thời đoạn chúng ta phải đối mặt với những vấn đề xung đột, nhức nhối, thậm chí là sự bi thảm trong nội tình đất nước mà biểu hiện ở mỗi thời một khác.

Ở thời đại ngày nay, trong gần một thế kỷ trôi qua, có những lúc vận mệnh đất nước “ngàn cân treo sợi tóc” và có những cuộc chiến không cân sức, tưởng chừng dân tộc ta không thể thắng nổi những thế lực ngoại bang hùng mạnh, nhưng nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Hồ Chủ tịch, nhờ có truyền thống yêu nước tạo thành sức mạnh đoàn kết thống nhất của toàn dân tộc, nhờ có chính quyền hoạt động đúng với bản chất do dân, của dân và vì dân, nhờ có ý Đảng, lòng dân quyện chặt làm một mà dân tộc ta đã làm nên những huyền thoại, chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, giành độc lập cho tổ quốc, thống nhất non sông, đưa dân ta thoát khỏi kiếp nô lệ lầm than trở thành những công dân ở một đất nước đầy niềm kiêu hãnh và tự hào.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện khát vọng vươn lên để sánh vai với các cường quốc năm châu, bên cạnh những thành quả to lớn do biến đổi cách mạng và sự nghiệp đổi mới mang lại, đất nước đang đối mặt với sự suy thoái, tha hoá về đạo đức, lối sống, rối loạn về kỷ cương.

Nhận rõ sự nguy hiểm khôn lường của giặc bên trong, Đảng ta đã có nhiều Nghị quyết, có thêm những “liều thuốc” mới để tấn công vào dinh lũy của những khối “ung nhọt” ác tính nằm ngay trong hệ thống chính trị. Những khối “ung nhọt” này chưa được phẫu thuật, chưa được cắt bỏ, chưa được chữa trị đúng trình độ chuyên môn cao đã đánh sập niềm tin, gây hoài nghi của dân chúng về sự đúng đắn của con đường mà Đảng, Bác Hồ, nhân dân ta dã lựa chọn.

Thành công bước đầu trong cuộc chiến chống tham nhũng trong thời gian gần đây là đột phá lớn, gây hiệu ứng xã hội mạnh, hiệu triệu được hàng triệu trái tim người Việt Nam yêu nước tham gia chống “giặc nội xâm” do Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tổng chỉ huy cuộc chiến.

Tuy nhiên, nhìn nhận toàn diện hiện tình đất nước, hiện thời trong xã hội ta,những cấu trúc, cơ chế đang vận hành có nhiều chuyện không giống các nước khác. Tàn dư tâm lý của chế độ phong kiến vẫn đang đeo bám trong thực thi quyền lực nhà nước. Chúng ta vận hành theo cơ chế kinh tế thị trường nhưng thiếu sự minh bạch. Con đường đi lên của nước ta là CNXH nhưng dân chủ, công bằng đang bị biến thái phức tạp. Chúng ta tuyên bố xây dựng nhà nước pháp quyền từ hơn 30 năm trước, nhưng nhiều hoạt động lãnh đạo, quản lý, điều hành xã hội vẫn theo thói quen của chế độ tập quyền.

Hiện nay, chúng ta phải đối mặt với nhiều vấn đề đang làm cho tính nghiêm trọng của dao động niềm tin tăng lên. Trong đó, có hai vấn đề chung, rất hệ trọng, đó là: Hiểm hoạ giặc ngoại xâm và tính nguy hiểm của “giặc nội xâm”

Trước thực cảnh đất nước như trên, chúng ta cần thể hiện lòng yêu nước của mình như thế nào? Đây là câu hỏi mà mọi ngành, mọi cấp, mọi nhà, mọi người phải có nhận thức thống nhất.