Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, nhà văn Tô Hoài đã thể hiện suy tư ám ảnh của Mị khi nghĩ về kiếp sống trâu ngựa

+ Đau khổ: Có đến hàng mấy tháng liền đêm nào Mị cũng khóc; Mị có ý định tự tử nhưng vì thương cha Mị không đành chết.

- Suy tư của Mị:

 + Ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi, cô cam chịu cuộc sống nô lệ đầy khổ đau

+ Mị cũng tưởng mình là con trâu, mình cũng là con ngựa-> Cách so sánh vật hóa nhằm nhấn mạnh thân phận trâu ngựa của Mị. Cô thấm thía kiếp sống không bằng con vật của mình.

- Ý nghĩa của chi tiết:

 + Mị là con dâu nhà thống lí Pá Tra nhưng thực ra chỉ là nô lệ, là công cụ lao động.

 + Thái độ sống cam chịu, nhẫn nhục

 + Thân phận của Mị tiêu biểu cho những người phụ nữ vùng cao dưới ách thống trị của bọn chúa đất.

* Lần 2:

- Hoàn cảnh xuất hiện chi tiết:

+ Trong đêm tình mùa xuân Mị thức tỉnh

+ Mị ý thức về tài năng, quyền sống, Mị muốn đi chơi

+ Mị bị A Sử trói đứng.

- Suy tư của Mị khi bị trói:

+ Mị vùng bước đi-> hành động phiêu du theo tiếng sáo, theo những cuộc chơi, tâm hồn Mị lửng lơ, thoát xác trong đêm tình mùa xuân.

+ Nhưng chân tay đau không cựa được Mị không nghe tiếng sáo nữa. Mị chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vào vách. Ngựa vẫn đứng yên, gãi chân, nhai cỏ. Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa.

-> Âm thanh tiếng chân ngựa đạp vào vách chính là âm thanh của hiện thực cuộc sống kéo Mị về thực tại.

+ Con ngựa đứng yên gãi chân nhai cỏ-> con vật được nghỉ ngơi còn mình không bằng con vật -> Mị thấm thía thân phận nô lệ tủi nhục của mình.

- Ý nghĩa chi tiết

+) Thể hiện ý thức sâu sắc của nhân vật về cảnh ngộ, thân phận của chính mình, về sự  bất công trong môi trường sống tàn ác.

+) Tâm trạng uất ức tiềm tàng sức mạnh vùng lên phản kháng

* Sự thay đổi của nhân vật Mị: