Sự phát triển của tư liệu lao động trong thời kì trung đại:

- Bước vào thời kì hậu kì trung đại, sản xuất phát triển, xuất hiện tiền đề nền kinh tế hàng hóa.

- Thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp, và tách khỏi lãnh địa, (thợ thủ công tìm cách thoát khỏi lãnh địa) hàng hóa bán ra thị trường một cách tự do, thường tập trung ở nơi đông người, các ngã ba đường, bến sông để buôn bán trao đổi, lập ra thị trấn, sau trở thành thành thị.

- Trong thành thị có các thương hội và phường hội, đặt ra những quy chế riêng (phường quy) nhằm giữ độc quyền sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, bảo vệ quyền lợi cho người cùng ngành nghề.

- Sản xuất phát triển, nhu cầu cần nguyên liệu, thị trường, vàng bạc tăng lên.

=> Phát kiến địa lý diễn ra. => sản xuất được đẩy mạnh => hình thành mầm mống CNTB của giai cấp tư sản.