Tức nước vỡ bờ là văn bản của tác giả Ngô Tất Tố nói về hoàn cảnh gia đình nghèo khó của chị Dậu bị hành hạ bởi những quan thuế bắt nộp tiền sưu. Đêm hôm ấy, người ta mang xác của anh Dậu về nhìn như cứ tưởng chết chị Dậu lay mãi anh vẫn không dậy may thay có bà lão hàng xóm thương tình đưa cho chút gạo nấu cháo cho anh Dậu mà ăn, mà khỏe. Nấu xong, anh Dậu vừa kề người lại để cháo gần sát miệng thì có tiếng ầm ầm ngoài của nhà, đó là tên cai lệ cùng với người nhà lí trưởng đến đòi thuế. Chúng nó gõ đầu roi xuống đất dọa dẫm gia đình chị Dậu mà không đưa tiền thuế sẽ dời nhà đi hoặc là trói anh Dậu lên đình làng mà đánh tiếp. Nhưng biết làm sao nhà chị Dậu không có một đồng sưu, cắt để đưa cho tên cai lệ. Thế là chị Dậu chạy lại van xin tên cai lệ để hắn rủ lòng thương mà cho tha ấy thế mà chị Dậu không biết rằng tên cai lệ là người hung ác, không lòng thương thương người. Bấy giờ chị Dậu chả biết làm sao cứ quỳ xuống mà van xin tên cai, hắn bực mình chửi chị cùng với giọng hầm hè, dọa dẫm. Tên cai liền đập mấy bịch vào người chị rồi bắt anh Dậu ra đình làng chịu đòn tiếp, chị Dậu liền chạy lại liều mạng cự tên cai không cho trói. Tên cái chướng mắt tát thẳng vào mặt chị Dậu rồi tiếp tục nhảy nhanh vào phía anh chồng. Chị Dậu nghiến răng chạy lại túm cổ tên cai, ấn dúi hắn ra cửa, sức lẻo khỏe của anh chàng nghiện ngập không kịp đối lại sức mạnh của người đàn bà điền lực. Chị xô hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất, miệng nhảm nhảm thảm thét vợ chồng chị. Người nhà lí trưởng chũng định đánh chị nhanh như cắt chị núm bặt lại gậy roi của hắn rồi giành gio đẩy hắn nhào ra bậc thềm. Tới đây anh Dậu can chị lại nhưng chị vẫn chưa nguôi giận.

Truyện diễn tả không khí căng thẳng của một làng quê trong những ngày nộp sưu thuế. Gia đình chị Dậu thuộc hạng “cùng đinh” nhất nhì trong làng. Chị Dậu phải bán cả con đi mà không đủ tiền đóng sưu thuế, anh Dậu bị bắt ra đình đánh bất tỉnh. Được hàng xóm đưa về, chưa kịp tỉnh thì bọn lính lại vào đòi suất sưu thuế của người em chồng đã mất từ năm trước. Mặc cho chị Dậu hết lời van xin, bọn cai lệ vẫn đòi bắt anh Dậu, chửi mắng và đánh chị Dậu. Không chịu nhịn nữa, chị Dậu đứng lên phản kháng.