Trên đường trở về nhà thăm cha mẹ trước khi lên kinh đô thi, gặp bọn cướp đang hoành hành, Lục Vân Tiên đã một mình làm gậy xông vào đánh tan bọn cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga và cô hầu Kim Liên. Đoạn trích bộc lộ vẻ đẹp của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga, qua đó bộc lộ ước mơ, tình cảm của tác giả.

Lục Vân Tiên là một chàng trai tài võ vẹn toàn. Một lần đi ngang qua xóm nhỏ, tiên gặp băng đảng trộm của giết người, chàng đánh cướp cứu được Kiều Nguyệt Nga - cô con gái nết na thùy mị của một quan tri huyện nhỏ. Nguyệt Nga đem lòng yêu chàng trai thông minh quả cảm này, tiếc thay nàng bị gả cho tên quan gian ác, không đành lòng và muốn giữ trọn tình yêu với Vân Tiên, nàng ôm tranh chàng gieo mình xuống sông tự vẫn.

Còn về Vân Tiên, sau một thời gian dùi mài kinh sử đem lều chõng đi thi, gặp bạn đường trong đó phải kể đến Trịnh Hâm tên này học chẳng ra sao còn mưu đồ gian ác. Mẹ Vân Tiên mất, chàng khóc thương đến mù mắt. Trịnh Hâm thừa cơ ra tay mưu hại chết Vân Tiên. May thay chàng được lão ngư cứu sống. Tai bay vạ gió, người vợ chàng đã hứa hôn phản bội chàng, cha hắn còn đem Vân Tiên vào thả vào rừng hòng mưu chàng bị thú dữ ăn thịt. Nhưng trời giúp người lành, cả Vân Tiên và nguyệt nga đều được bảo toàn tính mạng. Cuối cùng họ gặp được nhau và sống hạnh phúc mãi mãi